Ομιλία στη Βουλή για το καθεστώς των Βρετανικών βάσεων μετά το Brexit14/6/2019

Συζητάμε σήμερα ένα σημαντικό θέμα. Το Brexit είναι εκ των πραγμάτων ένα πολύ πολύπλοκο ζήτημα. Βλέπουμε τι γίνεται στη Μεγάλη Βρετανία τα τελευταία τρία χρόνια, πως το Βrexit έχει μεταβάλει τις πολιτικές και όχι μόνο ισορροπίες στη Βρετανία. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο για τη χώρα μας είναι το καθεστώς που θα διέπει τις Βρετανικές Βάσεις, μετά το Brexit. Η ομαλή και αρμονική συνέχιση των σημερινών δεδομένων αναφορικά με τις Βρετανικές βάσεις πρέπει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για την Κύπρο. Στο πλαίσιο της συμφωνίας για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει πετύχει ώστε να περιληφθούν πρόνοιες που να εξασφαλίζουν αυτή ακριβώς την αρμονία και συνέχεια.

Το τελευταίο που επιθυμεί κανείς είναι η επιβολή ελέγχων σε προϊόντα και διερχόμενα πρόσωπα κατ’ αναλογία του τι ισχύει σήμερα για εισαγωγές από τρίτες χώρες. Όπως σήμερα ισχύουν αυστηροί έλεγχοι και εφαρμόζεται η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την εισαγωγή γεωργικών προϊόντων από την Αίγυπτο για παράδειγμα, τέτοιοι έλεγχοι, περιορισμοί και φορολογικές και άλλες επιβαρύνσεις θα μπορούσαν να ισχύουν και για τα παραγόμενα γεωργικά προϊόντα στις περιοχές που βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο των Βρετανικών βάσεων, αν δεν καταφέρναμε ως χώρα να έχουμε μια σωστή διαχείριση.

Στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων Κύπρου – Ηνωμένου Βασιλείου, η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας πέτυχε, υπό το πρίσμα του κινδύνου το Ηνωμένο Βασίλειο να εξέλθει από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς συμφωνία, η συμφωνία που επετεύχθη να εφαρμοστεί μονομερώς αλλά στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας. Η κάθε πλευρά θα εφαρμόσει τις πρόνοιες που την αφορούν έναντι των υπηκόων της άλλης πλευράς προσδοκώντας ότι και η άλλη θα πράξει το ίδιο. Αυτή η συνεννόηση εγγυάται ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν στις Βάσεις. Η αμοιβαιότητα εγγυάται ότι όχι μόνο σε σχέση με τις Βάσεις δεν θα δημιουργηθούν προβλήματα. Ο μεγάλος αριθμός Κυπρίων που ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να συνεχίσει χωρίς προβλήματα και κατ’ αναλογία οι Βρετανοί υπήκοοι που κατοικούν στην πατρίδα μας θα πρέπει να συνεχίσουν να απολαμβάνουν των ίδιων ελευθεριών. 

Θεωρούμε απολύτως ικανοποιητική την έκβαση των διαπραγματεύσεων για το θέμα ενώ το αποτέλεσμα κρίνεται ότι διασφαλίζει πλήρως τα συμφέροντα της πατρίδας μας, των πολιτών και εμπορευόμενων.  

Το Πρωτόκολλο 3 της Πράξης Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί τη νομική βάση που διέπει τις σχέσεις ανάμεσα στις περιοχές των Βρετανικών Βάσεων και την Ευρωπαϊκή Ένωση και διασφαλίζει ότι οι Κύπριοι πολίτες που ζουν και εργάζονται στις περιοχές των Βάσεων απολαμβάνουν τα δικαιώματα τους ως πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο 3, οι Βρετανικές Βάσεις αποτελούν τελωνειακό έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ το Πρωτόκολλο καταγράφει συγκεκριμένους τομείς στους οποίους εφαρμόζεται το κοινοτικό κεκτημένο.

Ενόσω το Ηνωμένο Βασίλειο είναι Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Πρωτόκολλο 3 θα συνεχίζει να εφαρμόζεται χωρίς να υπάρχει η οποιαδήποτε αλλαγή. Συνεπώς οι ρυθμίσεις που ισχύουν σήμερα θα συνεχίζουν να εφαρμόζονται κανονικά. Με την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση προέκυψε ανάγκη για διευθετήσεις προς συνέχιση της εφαρμογής του κεκτημένου στους τομείς που προβλέπει το Πρωτόκολλο 3 στις Βρετανικές Βάσεις. Στόχος ήταν η διασφάλιση των δικαιωμάτων των Κυπρίων πολιτών που ζουν και εργάζονται στις Βάσεις και η αποφυγή επιβολής τελωνειακών ή/και άλλων συνοριακών ελέγχων ανάμεσα στις Βρετανικές Βάσεις και την υπόλοιπη Κύπρο. Ο στόχος αυτός επετεύχθη με τη συμφωνία επί νέου Πρωτοκόλλου για τις Βάσεις, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Συμφωνίας Αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το νέο αυτό Πρωτόκολλο θα τεθεί σε εφαρμογή μόνο σε περίπτωση συμφωνημένης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε περίπτωση άτακτης εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, το νέο Πρωτόκολλο δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί εφόσον δεν θα υπάρχει Συμφωνία Αποχώρησης μεταξύ Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, το υφιστάμενο Πρωτόκολλο 3 θα πάψει να δεσμεύει το Ηνωμένο Βασίλειο, καθότι οι Συνθήκες και οι ρυθμίσεις της ΕΕ δεν θα είναι πλέον δεσμευτικές για τη Βρετανία.

Λόγω της κατάστασης που προκύπτει από το ενδεχόμενο μιας άτακτης εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, το Υπουργικό Συμβούλιο σε συνεδρία του στις 9 Απριλίου 2019 αποφάσισε όπως όλες οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίσουν να εφαρμόζουν, στο μέτρο του δυνατού, τις πρόνοιες του Πρωτοκόλλου 3 της Συνθήκης Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τη μεταβατική περίοδο μέχρι την επίτευξη οριστικής διευθέτησης μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου.

Συνεπώς, σε περίπτωση άτακτης εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, πρόθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι να συνεχίσει να εφαρμόζει τις ρυθμίσεις και διευθετήσεις που ισχύουν σήμερα για τις Βρετανικές Βάσεις χωρίς καμία αλλαγή.

Επί του θέματος υπάρχει συναντίληψη με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο μας έχει διαβεβαιώσει πως ούτε αυτό επιθυμεί την αλλαγή των υφισταμένων ρυθμίσεων που εφαρμόζονται στις Βάσεις σε περίπτωση ενός άτακτου Brexit. Προς το σκοπό αυτό, το Ηνωμένο Βασίλειο μας έχει ενημερώσει ότι προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες εσωτερικές θεσμικές ρυθμίσεις στις Βρετανικές Βάσεις μέσω νομοθετικών αλλαγών, που αποσκοπούν στην ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που εφαρμόζεται στις Βάσεις σήμερα δυνάμει του Πρωτοκόλλου 3 και του Κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή στην εσωτερική νομοθεσία των Βάσεων, έτσι ώστε να αναπαραχθούν, στο μέτρο του δυνατού, όσα προκύπτουν σήμερα από το Πρωτόκολλο 3 και τον Κανονισμό για την Πράσινη Γραμμή.

Καταληκτικά. Είναι σημαντικό να γίνει ομαλά η μετάβαση στην μετά Brexit εποχή. Με τις πρόσφατες εξελίξεις με τον Αγ. Μαυρίκιο, τόσο το πρόσφατο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, όσο και με την απόφαση του διεθούς Δικαστηρίου της Χάγης, είναι σημαντικό να αξιολογηθούν αυτές οι εξελίξεις. Ο όποις πολιτικός χειρισμός γίνει, θα πρέπει να γίνει μετά από προσεκτική μελέτη από τη Νομική Υπηρεσία, και σίγουρα στο σωστό χρόνο, και πάντοτε σε συνεννόηση με όλες τις πολιτκές δυνάμεις. 

Λευκωσία 14/6/2019