Ο ορθολογισμός στο απόσπασμα

Ο ορθολογισμός στο απόσπασμα

Η μάχη μεταξύ του ορθολογισμού και του λαϊκισμού είναι συνεχής και εντεινόμενη. Σε ένα περιβάλλον όπου είναι πολύ πιο εύκολο να πλασάρεις τον δεύτερο και να απομακρύνεσαι από τον πρώτο. Αν καταφέρουμε να διαχωρίσουμε τη βασική αρχή πάνω στην οποία πολιτευόμαστε ή πάνω στην οποία πρέπει να πολιτευόμαστε από τους τακτικισμούς ή από τις άλλες αφετηρίες, τότε κάνουμε ένα μεγάλο άλμα ως προς το τι σκοπεύουμε. Αυτός ο ξεκάθαρος διαχωρισμός θα βοηθήσει, πιστεύω, και στον δημόσιο διάλογο. Θα βοηθήσει, γιατί θα εκμηδενίσει την αμφισβήτηση προθέσεων και θα λειτουργήσει ακριβώς ως το «όπλο» που θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα.

Η μάχη του ορθολογισμού είναι μάχη της δημοκρατίας. Όσο επικρατεί ο λαϊκισμός, κινδυνεύει αυτή η ίδια η δημοκρατία. Δεν είναι ζήτημα «αντίστασης» απέναντι στον λαϊκισμό, είναι ζήτημα νοοτροπίας να καταφέρουμε να εμπεδώσουμε το πώς θα κτίσουμε με ειλικρίνεια τον υγιή τρόπο που πολιτευόμαστε. 

Όσο δεν το κάνουμε αυτό, ο ορθολογισμός θα είναι συνεχώς στο απόσπασμα. Και κάθε μέρα θα αυξάνονται όσοι θα τον πυροβολούν. Ο λαϊκισμός, στην αντίπερα όχθη, θα συνεχίσει να διογκώνεται. Και μην ανησυχείτε, δεν έχουμε μόνο στη χώρα μας λαϊκιστές. Είναι παγκόσμιο το ζήτημα. Βλέπουμε όλοι τι γίνεται στις ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Ρωσία και σε όλο τον κόσμο. Το πιο εύκολο σήμερα είναι να διαβάλεις έναν άνθρωπο, μια άποψη, μια ομάδα ανθρώπων, μια παράταξη. Ένας ψεύτικος λογαριασμός, μια ψευδής είδηση και μπορεί να ανατινάξουμε ό,τι ανατινάζεται. Δεν θα κατακρίνω την τεχνολογία, ούτε τα κοινωνικά δίκτυα. Ούτε θα αναλύσω την απαξίωση της πολιτικής και των πολιτικών. Αυτά είναι δεδομένα που πρέπει να τα έχουμε στην εξίσωση. Σήμερα χρειάζεται να αξιοποιήσουμε ακριβώς την τεχνολογία για να ξεμπροστιάζουμε τον λαϊκισμό που αναπτύσσεται και στα κοινωνικά δίκτυα για να καταφέρουμε να αντιστρέψουμε την αντισυστημική τάση που έχει αναπτυχθεί.

Πριν συζητήσουμε για τον τρόπο αντιμετώπισης, αν δηλαδή θα πρέπει να αγνοήσεις ή να απαντήσεις, θα πρέπει να συμφωνήσουμε ως προς την ουσία. Πως το βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντιέται είναι το πού αποσκοπεί η κάθε πολιτική πράξη. Ποιο είναι, δηλαδή, το ζητούμενο, ποιος είναι ο στόχος. Επίσης να συμφωνήσουμε πως δεν υπάρχει λόγος για να προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα δίχως διαφάνεια. Το αποτέλεσμα όταν αποκαλυφθεί αυτό που προσπαθήσαμε να αποκρύψουμε θα είναι καταστροφικό, έστω και αν οι προθέσεις ήταν καλές, έστω και αν δεν υπήρχε λόγος να γίνει στα μουλωχτά. Από εκεί και πέρα χρειάζεται να εξηγούμε ό,τι κάνουμε με όσο πιο απλά λόγια, χωρίς ίχνος υπεροψίας ή και περιφρόνησης. Ούτε προς την αντίθετη άποψη, ούτε ως προς όσους πιθανόν να επηρεάζονται.

Ο ορθολογισμός, βεβαίως, μπορεί να σταθεί μόνο όταν όλοι όσοι τον εκφράζουμε αφενός έχουμε συνέπεια σε αυτά που λέμε και σε αυτά που κάνουμε και αφετέρου λειτουργούμε με τρόπο που να αυξάνει την αξιοπιστία. Η βασική αρχή δεν μπορεί να είναι άλλη από το να υπηρετούμε πρωτίστως το δημόσιο συμφέρον, το συμφέρον των πολλών. Και αυτό δεν μπορεί να γίνεται αλά καρτ. Είναι πιο εύκολο να μείνουν εκτεθειμένοι και γυμνωμένοι όσοι παίζουν παιχνίδι, όσοι λαϊκίζουν, όσοι εξυπηρετούν συμφέροντα άλλα πλην του δημόσιου συμφέροντος, όσοι λειτουργούν χωρίς συνέπεια. Όσο λειτουργούμε με αυτό τον ξεκάθαρο τρόπο θα πετυχαίνουμε, πιστεύω, τη μείωση της απαξίωσης.

Με αυτά ως δεδομένα μπορούμε να βάλουμε ως επικεφαλίδα της συζήτησης ή και της πολιτικής πράξης όποιο θέμα θέλουμε. Από το Κυπριακό στην οικονομία, από τις χελώνες στις δημόσιες μεταφορές, από την παιδεία στην υγεία. Από τα πιο μικρά μέχρι και τα πιο μεγάλα. Να μιλούμε απλά και ξεκάθαρα, να απαντούμε χωρίς αλαζονεία εκεί που κρίνουμε πως αξίζει και εκεί που πιστεύουμε πως η σιωπή μας θα αντιμετωπιστεί ως αποδοχή ή ως σιωπηρή συμφωνία. Ο ορθολογισμός έχει, πιστεύω, τη μεγαλύτερη πολιτική αξία. Μεγαλύτερη και από την ιδεολογία. Το ζήτημα είναι να καταφέρνουμε να μην τον ξεχνάμε και να τον έχουμε συνεχώς ως την προμετωπίδα μας.
Η μάχη του ορθολογισμού είναι μάχη της δημοκρατίας. Όσο επικρατεί ο λαϊκισμός, κινδυνεύει αυτή η ίδια η δημοκρατία. Δεν είναι ζήτημα «αντίστασης» απέναντι στον λαϊκισμό, είναι ζήτημα νοοτροπίας να καταφέρουμε να εμπεδώσουμε το πώς θα κτίσουμε με ειλικρίνεια τον υγιή τρόπο που πολιτευόμαστε. Δύσκολο αλλά αναγκαίο.

Share this post