Εμπιστοσύνη και δημοκρατία

H έλλειψη εμπιστοσύνης είναι βασικό πρόβλημα της σημερινής κοινωνίας. Παγκόσμιο. Και είναι και οριζόντιο. Δεν περιορίζεται στους πολιτικούς ή στα κόμματα, στους θεσμούς που έχουν πάρει την κατιούσα εδώ και δεκαετίες. Σήμερα μειώθηκε η εμπιστοσύνη των πολιτών σε όλους ανεξαίρετα. Οριζόντια. Από την εκκλησία μέχρι την δικαιοσύνη, από τα πανεπιστήμια μέχρι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό το ζήτημα. Και σίγουρα δεν είναι μόνο λόγω παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Προφανώς έχουν σημαντικά συμβάλει στην ισοπέδωση των πάντων και στην αμφισβήτηση των όλων. Τα αντανακλαστικά της παγκόσμιας κοινότητας δεν λειτούργησαν με τον ίδιο ρυθμό που λειτούργησε η τεχνολογία. Αλλά πριν αναλύσουμε αυτή την πτυχή ας κάνουμε ένα βήμα πίσω και να δούμε τι δεν έγινε έγκαιρα  αλλά και τι μπορεί να γίνει από σήμερα και στο  εξής.

Ο εφησυχασμός πως επικράτησε η δημοκρατία και πως δεν υπάρχουν εχθροί πια ήταν μια παράμετρος που σίγουρα δεν βοήθησε. Κανένας δεν υπολόγισε πως λίγα χρόνια μετά θα μπαίναμε, ως ανθρωπότητα, σε ένα φαύλο κύκλο αποδόμησης και ανακατάταξης. Οι κρίσεις που περάσαμε τα τελευταία 20 χρόνια ενέτειναν επίσης στο να δικαιούνται να αμφισβητούν αν η παγκόσμια πραγματικότητα στηρίχθηκε στα σωστά θεμέλια. Τόσο η οικονομική κρίση που ξεκίνησε από το 2007 στις ΗΠΑ και τα απόνερα της έφταναν μέχρι το 2017 στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και η πανδημία που τα τελευταία δυό χρόνια ταράζει όλο τον πλανήτη, μεγάλωσαν το χάσμα της εμπιστοσύνης που συζητάμε σήμερα.

Το ζητούμενο βεβαίως σε κάθε ανάλυση είναι τι κάνουμε σήμερα. Πως μπορούμε να διορθώσουμε τα πράγματα. Με την καταγραφή πρώτα βεβαίως του αξιώματος πως δεν υπάρχουν μαγικά ραβδιά χρειάζεται να στοχεύσουμε σε λύσεις και όχι σε θεωρίες. Ο πολίτης, η κοινωνία, για να εμπιστευτεί ξανά τους δικαστές, της αστυνομία, τους πολιτικούς, τα ΜΜΕ χρειάζεται να πεισθεί πως όλοι αυτοί είναι εξίσου χρήσιμοι και αποτελεσματικοί. Πως αυτά που κάνουν τους είναι χρήσιμα, πως βελτιώνουν την καθημερινότητά τους.

Βεβαίως η ισοπέδωση δεν βοήθησε ποτέ. Και προφανώς γίνονται πολλά όλο αυτό το διάστημα που βλέπουμε την εμπιστοσύνη να πήρε την κατήφορο. Υπάρχει και μια άλλη παράμετρος. Των καθαρών μηνυμάτων. Της επικοινωνίας όλων αυτών που γίνονται, για να ξεκινήσουμε από κάπου. Μετά, βεβαίως χρειάζεται και η διαδικασία βελτίωσης και διόρθωσης όλων όσων βλέπουμε και δεν μας αρέσει.

Και εδώ φτάνουμε στο δια ταύτα. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία για να εμπλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερους στη διαδικασία βελτίωσης των πραγμάτων; Σίγουρα και μπορούμε.  Έτσι είναι που θα στήσουν αυτί οι πολίτες σε αυτά που λέμε εμείς οι πολιτικοί. Και μετά θα εμπιστευτούν και τη δικαιοσύνη για να  πάνε στα δικαστήρια να βρουν το δίκαιο τους, και θα πιστέψουν και πάλι τους ακαδημαϊκούς, θα διαβάσουν ξανά άρθρα από τις εφημερίδες.

Ας μην υποτιμούμε το ζήτημα. Μπορεί να μην έχει να κάνει με την καθημερινότητα, μπορεί να μην ενοχλεί. Η διάβρωση στην εμπιστοσύνη βλάπτει δυστυχώς σοβαρά τη δημοκρατία. Κινδυνεύουν δυστυχώς τα θεμέλια του οικοδομήματος μας. Και αυτός είναι ο κυρίαρχος λόγος που πρέπει να βρούμε λύσεις, που πρέπει να μειώσουμε την έλλειψη εμπιστοσύνης.

Άρθρο μου δημοσιευμένο στην έντυπη ΑΛΗΘΕΙΑ | Παρασκευή 28/01/2022