Νιρβάνα. Ψηφιακή στην Εσθονία, κουμπαρική στην Κύπρο

Στην Εσθονία τα πάντα είναι ψηφιοποιημένα. Η ταυτότητα των Εσθονών, στο μέγεθος

των δικών μας και στις προδιαγραφές της Ευρώπης, που περιλαμβάνει όμως και ένα chip. Αν και η χρήση της είναι προαιρετική, κανένας δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αυτήν. Δίνει πρόσβαση σε πέραν των 4000 υπηρεσιών. Από τη φορολογική δήλωση, που γίνεται κυριολεκτικά σε πέντε λεπτά, μέχρι την παραλαβή φαρμάκων από το φαρμακείο και την αυτόματη εγγραφή τους στην κάρτα νοσηλείας. Από εκεί πληρώνονται οι λογαριασμοί των τηλεφώνων και αγοράζονται εισιτήρια για το μετρό και το λεωφορείο. Η ηλεκτρονική υπογραφή και η ηλεκτρονική ψηφοφορία θεωρούνται δεδομένες και η φυσική παρουσία δεν χρειάζεται.

«Την ώρα που μαθαίνουν κώδικα στα πεντάχρονα στην Εσθονία, στην Κύπρο διαπραγματευόμαστε τις ώρες της Τέχνης και των Αρχαίων Ελληνικών»

Μιλάμε για μια χώρα με πληθυσμό 1,3 εκ. που πριν από 25 χρόνια, όντας κομμάτι της τότε Σοβιετικής Ένωσης, είχε έλλειψη των βασικών δομών και λειτουργιών ενός κράτους. Βασικό συστατικό της επιτυχίας αυτής ήταν η εξαρχής ενιαία αντιμετώπιση των υπηρεσιών και των υπουργείων. Δεν δημιούργησαν ποτέ «μοναστήρια» και «χαλιφάτα» για να πρέπει να τα συντηρούν. Ποτέ δεν συζήτησαν για δεύτερο λογισμικό και ποτέ δεν χρειάστηκε να προσφύγουν σε αναθεωρητική αρχή προσφορών για τη χρήση και λειτουργία διαφορετικού λογισμικού. Πότε δεν μπήκαν στη λογική να μοιράσουν τις προσφορές σε όλους τους «ευεργέτες των κομμάτων τους», και ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό τους η σκέψη για να κλέψουν ή να λαδώσουν το κράτος. Απλούστατα γιατί όλες τους οι κινήσεις είναι καταγεγραμμένες στο ενιαίο ψηφιακό σύστημα και αρχείο της χώρας. Το πιο «τραβηγμένο» που διάβασα είναι πως φοβούνται ακόμα και να κερατώσουν αφού αν το έτερον ήμισυ έχει πρόσβαση στον λογαριασμό σου μπορεί εύκολα να σε ανακαλύψει από το ιστορικό και μόνο των κλήσεών σου.

Η επιτυχία της Εσθονίας στηρίζεται σε δύο βασικότατες αρχές. Στην οριζόντια αντιμετώπιση της χώρας, των υπηρεσιών και των υπουργείων της και στο γεγονός πως όλα πρέπει να είναι στο φως. Την ίδια ώρα, στην Κύπρο μας, ο υπουργός Υγείας αναγκάζεται να καταγγείλει δημόσια πως η καθυστέρηση στο ΓΕΣΥ οφείλεται στην εσκεμμένη κωλυσιεργία του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας για λειτουργία του λογισμικού. Ενός λογισμικού που κανένας δεν σκέφτηκε αν χρειάζεται να έχει τις οποιεσδήποτε δυνατότητες εξυπηρέτησης και άλλων υπηρεσιών. Ο κάθε οργανισμός και η κάθε υπηρεσία στην Κύπρο έχει το δικό της λογισμικό. Βολεύει πολλούς αυτό. Να μοιράζουν παιχνίδι και μίζα, να χρειάζεται συνεχώς η αλλαγή των προγραμμάτων για να καταφέρουμε στο μέλλον την ενοποίησή τους.

Σωστά θα πρέπει να μιλήσουμε για τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν. Για τις αλλαγές στην παιδεία, την υγεία, τον τουρισμό, τον στρατό, τη δημόσια υπηρεσία, τις τράπεζες, τους ημικρατικούς οργανισμούς. Και συμφωνώ πως είναι ένας πόλεμος με τα κατεστημένα. Σε κάθε τομέα, σε κάθε πτυχή της κοινωνίας και της οικονομίας υπάρχει το κατεστημένο, που δεν του αρέσουν οι μεταρρυθμίσεις. Και χρειάζεται τόλμη από τους πολιτικούς που θα είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Τόλμη όχι τόσο για να τσακωθούν με όλα αυτά τα κατεστημένα, αλλά περισσότερο για να απορροφήσουν την πρόσκαιρη κομματική ζημιά που θα προκύψει. Και δεν είναι πολλές μικρές μάχες που πρέπει να δοθούν αλλά ένας μεγάλος πόλεμος, που θα συμπαρασύρει όλες τις μάχες και θα μεταρρυθμίσει όλα όσα πρέπει. Και ο πόλεμος είναι πόλεμος αλλαγής νοοτροπίας και στρατηγικής θεώρησης της πολιτείας, της λειτουργίας του τόπου.

Το 2012 στην Εσθονία αποφάσισαν να διδάσκουν κώδικα στα παιδιά δημοτικού, από την ηλικία των επτά. Φέτος, με το πρόγραμμα ProgeTiiger (Προγραμματίζοντας την τίγρη) αναθεώρησαν και θα διδάσκουν από την ηλικία των πέντε χρόνων. Εδώ δίνουμε, και δικαίως, τα εύσημα στον υπουργό Παιδείας γιατί κατάφερε να πείσει τις συντεχνίες των καθηγητών για αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα και να μειώσει τις ώρες της Τέχνης και της Μουσικής και ν’ αυξήσει αυτές των Νέων Ελληνικών. Δίνουμε μάχες, χωρίς να ξέρουμε ποιος είναι ο τελικός στόχος. Αναλώνουμε δυνάμεις, χωρίς να ξέρουμε πού θέλουμε να πάρουμε αυτόν τον τόπο σε δέκα και σε είκοσι χρόνια. Αλλαγή νοοτροπίας και χάραξη στρατηγικού πλάνου η συνταγή της δικής μας επιτυχίας.