Περί το κράτος δικαίου

H συζήτηση για το κράτος δικαίου είναι αυτές τις μέρες ψηλά στην ατζέντα της ειδησεογραφίας. Η επίσκεψη του Ευρωπαίου Επιτρόπου Δικαιοσύνης ενίσχυσε σίγουρα αυτή τη συζήτηση και τα όσα ενδιαφέροντα προκύπτουν από αυτήν. Τα “μέτωπα” είναι πολλά. Καταγράφουμε βεβαίως την πρόοδο που κάναμε τα τελευταία χρόνια, αρκεί η σύγκριση των 3 εκθέσεων για να το δούμε, αλλά προφανώς χρειάζονται πολλά να γίνουν. 

Στο κεφάλαιο της δικαιοσύνης, για παράδειγμα, η ψήφιση της μεταρρύθμισης των δικαστηρίων ήταν το πρώτο και απαραίτητο βήμα. Δε μειώνει όμως η ψήφιση από μόνη της ούτε τους χρόνους για την εκδίκαση, ούτε βελτιώνει το επίπεδό της. Είναι πολλά που πρέπει να γίνουν, από την πλήρη εφαρμογή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης μέχρι τη ταχύτερη εκδίκαση πρωτόδικα τωνν υποθέσεων. 

Στο κεφάλαιο της καταπολέμησης της διαφθοράς και της επικράτησης της διαφάνειας, επίσης ισχύει πως δεν είναι αρκετό η ψήφιση των νομοθεσιών. Η ανεξάρτητη αρχή κατά της διαφθοράς χρειάζεται πόρους για να λειτουργήσει. Ο νόμος για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος πρέπει να εξεταστεί στο κατά πόσο εφαρμόζεται ή υπάρχουν κενά που πρέπει να καλύψουμε, όπως και για το νόμο για το λόμπινγκ. Σε ότι αφορά το δικό μας σπίτι, γιατί από εκεί πρέπει πάντοτε να ξεκινάμε, ο νόμος για το πόθεν έσχες δεν μπορεί να αφήνει σε κανένα ερωτηματικά για το αν υπάρχουν παραθυράκια, ή ελλιπείς πρόνοιες που να ενισχύουν μια περιρρέουσα που δεν ευνοεί το πολιτικό προσωπικό και τους θεσμούς γενικότερα. 

Σημαντικό θέμα στην ατζέντα του επιτρόπου ήταν και ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων του Γενικού εισαγγελέα σε δύο πρόσωπα. Στον νομικό σύμβουλο του Προέδρου της Δημοκρατίας με θητεία πενταετή και  στον δημόσιο κατήγορο. Ένα σημαντικό ζήτημα που θα συζητηθεί στην Επιτροπή Θεσμών σε μερικές βδομάδες σε ένα ευρύτερο πλαίσιο της αναγκαιότητας να υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα στον τόπο μας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπήρξε από μέρους του Ευρωπαίου Επιτρόπου για το ζήτημα των κυρώσεων και για το συνολικό ποσό των παγωμένων κεφαλαίων στις κυπριακές τράπεζες. Και εδώ, η εικόνα θα πρέπει να είναι κρυστάλλινη. Δεν έχουμε την πολυτέλεια, ούτε και την πρόθεση, να μην εφαρμόζουμε στο έπακρο τις κυρώσεις. Είναι και το ζήτημα που θα μας απασχολήσει στην Επιτροπή Θεσμών την Τετάρτη. Και βεβαίως, σε μια χώρα που δεν μπορεί να μην είναι εξωστρεφής, δεν μας παίρνει ούτε να πειραματιζόμαστε, ούτε να πατάμε σε πέραν της μιας βάρκας αλλά και ούτε να θεωρούμε πως είμαστε εξυπνότεροι από άλλους. Δεν ξέρω αν θα υπάρχουν και άλλα ονόματα Κυπρίων στις λίστες των κυρώσεων αν και ακούγεται εντόνως, το ανέφερε μάλιστα σε δηλώσεις του και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το σημαντικότερο είναι να εφαρμόζονται στο έπακρο, και να αποδεικνύουμε σε όλους, με τη σοβαρότητα μας, πως όχι μόνο δεν αστειευόμαστε αλλά ξέρουμε πολύ καλά τι κάνουμε. 

Από το θέμα των κυρώσεων, αλλά και σε όλα τα άλλα που αφορούν το κράτος δικαίου χρειάζεται να υπάρχει η πρώτη, η απαραίτητη προϋπόθεση: Η πολιτική βούληση. Όχι μόνο για να ψηφίζονται οι νόμοι, γιατί αυτός είναι ο μίσος δρόμος. Αλλά για να εφαρμόζονται και να εφαρμόζονται αποτελεσματικά, που είναι ο άλλος μισός και ο καθοριστικός. Εμείς, δεν πρέπει να είμαστε σε καμία περίπτωση ούτε απολογητές αλλά ούτε να δημιουργούμε την εικόνα πως δεν επιθυμούμε την επικράτηση της διαφάνειας. Αυτό είναι κυρίαρχο στη δική μου αντίληψη και την πολιτική βούληση που επιζητούμε από άλλους οφείλουμε να την αποδεικνύουμε εμείς, καθημερινά, με το προσωπικό μας παράδειγμα με τον τρόπο που εμείς πολιτευόμαστε. 

*Άρθρο μου δημοσιευμένο στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ | Δευτέρα 08/05/2023