Σεβασμός – αυτό μας λείπει

Συζητάμε για τη νέα σχολική χρονιά. Για τον κώδικα ενδυμασίας- που κανείς δεν τον αναφέρει ως τέτοιο και απορώ γιατί- για τα κινητά τηλέφωνα, για την αξιολόγηση μαθητών και εκπαιδευτικών, για τα τετράμηνα, για την ασφάλεια και την υγεία, για το αναλυτικό πρόγραμμα, για τα θυροτηλέφωνα και ποιος θα πατά το κουμπί, για την παραπαιδεία και τη μάστιγα των φροντιστηρίων, για τη νεανική παραβατικότητα και την ομάδα άμεσης παρέμβασης και πολλά άλλα. Η σειρά που τα έγραψα είναι τυχαία, είναι όπως έρχονταν οι λέξεις στο πληκτρολόγιο. Και σίγουρα δεν είναι όλα. Η ρίζα αρκετών ζητημάτων θα πρέπει να αναζητηθεί, κατά τη γνώμη μου, στην έλλειψη ενός θεμελιώδους στοιχείου: Στην έλλειψη σεβασμού.

Έλλειψη σεβασμού, από όλους προς όλους. Από τους μαθητές προς τους μαθητές, από τους μαθητές προς τους εκπαιδευτικούς, από τους μαθητές προς το σχολείο, ως κτήριο, ως οντότητα, ως περιβάλλον, ως ιδέα. Από τους εκπαιδευτικούς προς τους εκπαιδευτικούς, από τους εκπαιδευτικούς προς τους μαθητές, προς τους γονείς, προς το σχολείο και πάλι ως σύνολο. Από τους γονείς προς τους εκπαιδευτικούς. Από την κοινωνία προς τους εκπαιδευτικούς, από την κοινωνία, προς το εκπαιδευτικό σύστημα, από τον θεσμό που λέγεται σχολείο. Από τους πολιτικούς προς το εκπαιδευτικό σύστημα, από τους πολιτικούς προς τους θεσμούς. Για να μην το κουράζω, πιστεύω πως ζούμε σε ένα περιβάλλον όπου κανείς δεν έχει τον απαραίτητο σεβασμό προς τον απέναντι, πολλές φορές δεν σεβόμαστε ούτε τον ίδιο μας τον εαυτό. Και αυτό δεν έχει αντίκτυπο μόνο στο σχολείο. Το βλέπουμε στους δρόμους και πώς οδηγούμε, το βλέπουμε στο πώς διαχειριζόμαστε τα σκουπίδια μας, το βλέπουμε στο πώς αντιμετωπίζουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Και είναι κάτι πολύ λυπηρό.

Αν κάνουμε τη συζήτηση σε επίπεδο αξιών, πιστεύω πως θα συμφωνήσουμε πως πάσχουμε από έλλειψη βασικών αρχών. Και είναι και ο κυρίαρχος λόγος, κατά τη γνώμη της έλλειψης του σεβασμού. Όταν δυσκολευόμαστε να συμφωνήσουμε στα βασικά, στο τι πολίτες θέλουμε να έχουμε στην επόμενη δεκαετία, άρα στο πώς θα εκπαιδεύσουμε σήμερα τους μαθητές μας, αντιλαμβανόμαστε όλοι το μέγεθος του ζητήματος. Και δεν αναφέρομαι στον σεβασμό που προκύπτει από τον φόβο, ελέω τιμωρίας ή ελέω επιβολής. Υπάρχει και ένα ρητό, το οποίο κρεμάσαμε και εμείς στην τάξη πριν 20 χρόνια, πως ο σεβασμός δεν επιβάλλεται, κερδίζεται. Βλέπετε, το συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι σημερινό, είναι διαχρονικό.

Πριν λοιπόν πάμε να συζητήσουμε τα επί μέρους χρειάζεται να μιλήσουμε για τις βασικές αρχές. Το σχολείο είναι αναμφίβολα ένας βασικός χώρος που διαμορφώνει χαρακτήρες, που διαμορφώνει αντιλήψεις, που δημιουργεί το μέλλον κάθε τόπου, κάθε χώρας. Είναι όμως ζωντανός οργανισμός. Τα σχολεία του σήμερα έχουν πολλές διαφορές από τα σχολεία που φοιτήσαμε εμείς προ εικοσαετίας όπως και τότε ήταν πολύ διαφορετικά από τα σχολεία της δεκαετίας του ’80. Η τεχνολογία έχει εισβάλει και βρήκε απροετοίμαστους όλους στον πλανήτη, βρήκε απροετοίμαστους και εμας. Τα αντικείμενα της μάθησης δεν μπορούν να είναι τα ίδια με τότε και σίγουρα δεν μπορούμε να μην αξιοποιούμε εργαλεία που θα ενισχύσουν την εκπαίδευση και τους μαθητές μας. Αυτό που χρειαζόμαστε, ταυτόχρονα με την καταγραφή του στόχου είναι ευελιξία. Και η ευελιξία αυτή δεν μπορεί να γίνει χωρίς αυτονόμηση των σχολείων. Όχι στα λόγια, στην πράξη και ουσιαστικά.

Υ.Γ: Όταν γραφόταν το κείμενο αυτό, μαθητές άναβαν καπνογόνα έξω από τα σχολεία, σε ένα νέο έθιμο που το έμαθα πρόσφατα, το λεγόμενο «πίντα». Πάνε δηλαδή οι μαθητές άυπνοι από το βράδυ στο σχολείο. Λίγο αργότερα είδαμε την είδηση για το περιστατικό απομάκρυνσης μαθήτριας από λύκειο, λόγω της μαντίλας. Το περιστατικό δεν τιμά κανέναν. Ο σεβασμός θα πρέπει να είναι αμφίδρομος. Και ο σεβασμός στη διαφορετικότητα πρέπει να είναι απόλυτος, από όλους.

ΛΕΥΚΩΣΙΑ 15/9/2019