Σκέψεις, 40 χρόνια μετά

Η πρώτη επέτειος της εισβολής που θυμάμαι είναι αυτής του 1988. Ήμουν τότε

επτά χρονών και έχει εντυπωθεί στο μυαλό μου ένα μπλουζάκι που έγραφε: «14 χρόνια κατοχής είναι πολλά». Από τότε μεσολάβησαν άλλα 26 χρόνια, οι ιδέες Γκάλι, η ταυτοποίηση αγνοουμένων, η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα ανοικτά οδοφράγματα, το Σχέδιο Ανάν, πέντε Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας, εμείς από εφτάχρονα γίναμε τριαντατριάχρονα και πολλά άλλα.

Από τα λίγα που δεν άλλαξαν είναι οι τακτικισμοί όσων ζουν, αναπνέουν αλλά και πλουτίζουν από την ύπαρξη του Κυπριακού. Και προφανώς δεν είναι λίγοι και σίγουρα μιλάμε για πολλά λεφτά. Από πολιτικούς που στηρίζουν την ύπαρξή τους στη διαιώνιση του προβλήματος, μέχρι και τους τελευταίους υπαλλήλους σε υπηρεσίες και οργανισμούς.

«Ο ιστορικός του μέλλοντος γίνεται σιγά-σιγά ιστορικός του παρόντος. Οι μύθοι καταρρίπτονται και τα παιχνίδια των πολιτικών ξεσκεπάζονται»

Το έργο γνωστό, οι εικόνες κλασικές, αλλάζουν κατά καιρούς μόνο οι πρωταγωνιστές. Απορριπτικοί από την αρχή, αρνητικοί διά στόμφου και νομικίστικων προσεγγίσεων, απαξιωτικοί και υπερόπτες έναντι των υπολοίπων. Όταν έχεις να πείσεις για στάσιμη κατάσταση, για διατήρηση των πραγμάτων ως έχουν, ξεκινάς εκ των πραγμάτων με πλεονέκτημα. Στα επιχειρήματα των οραματιστών της λύσης, διαχρονικά θα ρίξεις και (λίγο) φόβο στην κατσαρόλα που μαγειρεύεις.

Στο Κυπριακό κτίστηκαν τα τελευταία 40 χρόνια οι μεγαλύτερες καριέρες πολιτικών. Ήταν εκ των πραγμάτων το κυρίαρχο θέμα συζήτησης και μέχρι πρόσφατα το πρώτο θέμα του ενδιαφέροντός μας. Το σύνθημα «Τα σύνορά μας είναι στην Κερύνεια» εκστομίζεται χωρίς ντροπή, ακόμα και σήμερα, από πολιτικούς «περιωπής». Ζούσαμε για δεκαετίες με άθλια ψέματα και με φρούδες ελπίδες που καταρρίπτονταν τον ένα μήνα και τον επόμενο ξαναζωντάνευαν. Οι ίδιες και οι ίδιες. Πόσες φορές αλήθεια ετοίμασαν, οι Βαρωσιώτες τις βαλίτσες τους για να επιστρέψουν; Πόσες φορές κλάψαμε για την Κερύνεια και τη Μόρφου;

Όσο περνούν τα χρόνια και τα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών ξένων χωρών θα απελευθερώνονται, τα παιχνίδια των πολιτικών θα ξεσκεπάζονται. Θα καταρρίπτουμε τους μύθους έναν προς έναν. Θα διαβάσουμε από τους ερευνητές, από τον περιβόητο «ιστορικό του μέλλοντος», ντοκουμέντα και έγγραφα που θα τρίβουμε τα μάτια μας. Θα φουσκώνουμε από θυμό για τους πολιτικούς που μας «έπαιζαν» σαράντα τόσα χρόνια. Θα θέλουμε να ρίξουμε γροθιές στους τοίχους για να βγάλουμε τα νεύρα μας. Με τους εαυτούς μας θα τα έχουμε που λάβαμε μέρος στα παιχνιδάκια τους. Για τις αντικατοχικές πορείες που πηγαίναμε ως μαθητές, για τις πέτρες που ρίχναμε και τρώγαμε ως στρατιώτες στον Άγιο Κασσιανό, για τους καβγάδες που κάναμε ως φοιτητές για το αν «Η Κύπρος είναι ελληνική» ή αν «Η Κύπρος ανήκει στο λαό της». Για τις ατελείωτες ώρες που ρίξαμε σε συζητήσεις για το αν είμαστε ή όχι αντιομοσπονδιακοί, τι σημαίνει διζωνική και τι δικοινοτική ομοσπονδία, λύση με σωστό περιεχόμενο και τι ευρωπαϊκή.

Όσο όμως και αν μας στεναχωρεί και όσο και αν μας πληγώνει η ιστορική αλήθεια, πρέπει να λήξουμε τα μνημόσυνα, και να δούμε τι κάνουμε από εδώ και πέρα. Να μετρήσουμε έστω και σήμερα ποιοι κάνουν καριέρα στο Κυπριακό και ποιοι τολμούν και λένε πικρές αλήθειες. Να ξεχωρίσουμε αυτούς που εκτρέφουν φαντάσματα από αυτούς που δημιουργούν βάσιμες ελπίδες. Να ξεχωρίσουμε μέσα στη βαβούρα τους οραματιστές.

Ο αείμνηστος Γλαύκος Κληρίδης τόλμησε και μίλησε πρώτος για διζωνική δικοινοτική λύση το 1976, χωρίς να υπολογίσει τότε το πολιτικό κόστος. Ο Γιώργος Βασιλείου τόλμησε το 1989, πριν από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, να στραφεί προς τη Δύση, μιλώντας μάλιστα τότε για την ταύτιση των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων με τα συμφέροντα της Κύπρου. Σήμερα, που στην εξίσωση έχουμε και φυσικό αέριο αλλά και την προοπτική να καταστεί η Κύπρος μια χώρα σταθερότητας στην περιοχή και σταθερός σύμμαχος της Δύσης, γεωπολιτικά αλλά και οικονομικά, ίσως να έχουμε τις ιδανικές συνθήκες του τάιμινγκ που ψάχνουμε. Ίσως. Όσο περνά από το χέρι μας ας το αξιοποιήσουμε. Τόλμη και όραμα χρειάζεται.