H ζωή μας μετά την πανδημία
Ήδη, από τις τρεις πρώτες μέρες, βλέπουμε πως καταφέρνουμε να αξιοποιούμε την τεχνολογία. Την τεχνολογία που είχαμε αλλά δεν την «ξυπνούσαμε» για να μην «ταράξουμε τα νερά», θα την κρατήσουμε «άγρυπνη» αναγκαστικά και θα είναι για καλό.
Ζούμε τις τελευταίες δεκαετίες σε ένα περιβάλλον σταθερότητας και ευημερίας. Έχουμε υπολογίσει την αρνητική επίδραση μερικών προβλεπόμενων παραγόντων. Οικονομική ύφεση, πολεμικές συρράξεις, αύξηση τιμών πετρελαίου συνεπεία εξελίξεων που δεν ήταν στο χέρι μας. Αυτά πάνω κάτω ίσχυαν σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέχρι, τα τελευταία 30 χρόνια, και τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Κανείς δεν είχε υπολογίσει τις συνέπειες μιας πανδημίας, εκτός ίσως από τον Bill Gates που δημόσια μας προειδοποίησε. Θεωρούσαμε, όλοι, πως εκείνα τα χρόνια τα αφήσαμε πίσω μας. Πιστεύαμε πως η ανάπτυξη της έρευνας στο τομέα της ιατρικής μαζί με την ανάπτυξη της τεχνολογίας ήταν το άτρωτο άρμα που θα κατατρόπωνε ότι θα ξεφύτρωνε. Και η αλήθεια είναι πως αυτό ίσχυσε σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν, όχι όμως το 2020.
Και εκεί που όλος ο πλανήτης έθετε ως ορόσημο την φετινή χρονιά, και έκανε τα μεσοπρόθεσμα πλάνα του για την επόμενη δεκαετία και τα μακροπρόθεσμα για τα επόμενα τριάντα χρόνια έσκασε ο αθέατος εχθρός. Το μεγαλύτερο δυστύχημα είναι πως δεν ξέρει κανείς σήμερα, και ούτε μπορεί να προβλέψει, τις συνολικές συνέπειες, ούτε και πότε θα καταφέρουμε να βρούμε το αντίδοτο.
Ως εκ τούτου οδηγούμαστε, ανά το παγκόσμιο, σε νέα αχαρτογράφητα νερά. Θα αναθεωρήσουμε πολλά. Για τον τρόπο που ζούμε, για το πως λειτουργούμε από το πιο μικρό σύνολο μέχρι και το μεγαλύτερο. Από τις φιλικές, οικογενειακές μας σχέσεις μέχρι και τον τρόπο που τα κράτη συνεργάζονται και συνεταιρίζονται.
Στα θετικά, η αναθεώρηση αυτή ξεκινά και μας παίρνει πίσω στις βασικές μας τις αρχές. Αναθεωρούμε ήδη έννοιες που μέχρι χθες, κυριολεκτικά χθες, τις είχαμε προσπεράσει. Το σεβασμό, τον αυτοσεβασμό. Πιστεύω πως θα μάθουμε να σεβόμαστε τον εαυτό μας, τους γύρω μας, τους δημόσιους χώρους μας, τη χώρα μας. Θα γίνουμε πιστεύω καλύτεροι άνθρωποι. Θα μειώσουμε ταχύτητες, θα ρίξουμε ρυθμούς στην εξωστρέφεια μας. Μέχρι σήμερα θεωρούμε την εξωστρέφεια θετικό παράγοντα, που είναι. Ξεχάσαμε όμως την επικοινωνία με τον εαυτό μας και με τον πυρήνα μας. Μετά την πανδημία πιστεύω πως θα μάθουμε να ισορροπούμε. Θα εκτιμήσουμε την αξία της εστίας μας, του σπιτιού μας, και πως είναι το καταφύγιο μας και στα δυσκολότερα και στα ευκολότερα.
Σε ότι αφορά την οικονομία και τους αριθμούς, θα περάσουμε δύσκολα. Και ανά το παγκόσμιο, και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ευρωζώνης και στη χώρα μας. Θα χρειαστεί μια περίοδος προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Μέχρι να επανέλθει το αίσθημα ασφάλειας για παράδειγμα, ο κόσμος θα μειώσει τα ταξίδια, δεν θα είναι προτεραιότητα ο τουρισμός. Αντιλαμβανόμαστε όλοι το πλήγμα από αυτόν τον παράγοντα και πως θα πρέπει να προσαρμοστεί το τουριστικό μας προϊόν. Αντίστοιχες προσαρμογές θα γίνουν, με βίαιο δυστυχώς τρόπο, στις πλείστες οικονομικές και εμπορικές πρακτικές που ξέρουμε μέχρι σήμερα. Ήδη, από τις τρεις πρώτες μέρες, βλέπουμε πως καταφέρνουμε να αξιοποιούμε την τεχνολογία. Την τεχνολογία που είχαμε αλλά δεν την «ξυπνούσαμε» για να μην «ταράξουμε τα νερά», θα την κρατήσουμε «άγρυπνη» αναγκαστικά και θα είναι για καλό.
Πρέπει πρώτα να κερδίσουμε τον πόλεμο με τον αόρατο εχθρό. Θα τα καταφέρουμε, να είστε σίγουροι. Όσο πιο σύντομα τόσο το καλύτερο, εννοείται και με τις λιγότερες ανθρώπινες απώλειες. Μέχρι τότε χρειάζεται από όλους ψυχραιμία και πειθαρχία. Να πιστέψουμε στις δυνάμεις μας, στον εαυτό μας, να καταλάβουμε πως σήμερα οι πράξεις επηρεάζουν, ίσως όσο ποτέ προηγουμένως, την οικογένεια μας και το σύνολο της κοινωνίας μας. Να εκτιμήσουμε τις υπεράνθρωπες προσπάθειες όσων είναι στην πρώτη γραμμή, των γιατρών και των νοσηλευτών και όσων υπηρεσιακώς είναι στο καθήκον. Να κατανοήσουμε πως πράγματα που ήταν μέχρι χθες δεδομένα τελικά δεν είναι. Και σίγουρα, να εκτιμήσουμε το τι μπορεί να κάνει η χώρα μας για μας, αφού πρώτα εκτιμήσαμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για τον εαυτό μας.
Το σημαντικότερο είναι να μην χάσουμε την πίστη μας πως θα τα καταφέρουμε. Την πίστη που πάντοτε έχουμε στα δύσκολα, την αισιοδοξία, το πείσμα και την εργατικότητα. Άλλωστε το έχουμε ξανακάνει. Και να μην ξεχάσουμε, γρήγορα τουλάχιστον, πως το εμείς είναι καλύτερο από το εγώ.
*Άρθρο δημοσιευμένο στην Καθημερινή Κύπρου, Κυριακή 22/03/2020.