Μια εκτίμηση και μια φούσκα

Διαδικτυακώς, τηλεφωνικώς ή ταχυδρομικώς, η εκτίμηση του κτηματολογίου είναι δυσκολοχώνευτη.

Όποιος και αν ήταν ο τρόπος που επέλεξες για να μάθεις πόσο κάνει το παλιάμπελό σου με τη νέα, αναθεωρημένη εκτίμηση, το σοκ σου ή η περηφάνια σου, αναλόγως πώς το πήρες, είμαι σίγουρος πως ήταν τεράστιο. Όταν το σπίτι της μάνας μου, ένα σπίτι 133 τετραγωνικά σε μισό οικόπεδο στην Παλλουριώτισσα εκτιμήθηκε στις 490 χιλιάδες, φαντάζομαι πόσο εκτιμήθηκαν ανάλογα σπίτια στην Αγλαντζιά ή στην Έγκωμη. Προφανώς και οι εκτιμήσεις για σκοπούς φορολογίας είναι εκτός τόπου και χρόνου. Δεν ξέρω σε ποιους μυστικούς δείκτες στηρίχτηκαν τα σαΐνια στο κτηματολόγιο και σε τι εξισώσεις, αλλά τα νούμερα που εκστομίζουν διά τηλεφώνου, οι κατά τα άλλα ευγενικότατοι λειτουργοί του κτηματολογίου είναι εξωπραγματικά.

Το εντιμότερο που θα μπορούσαν να μας πουν από το Υπουργείο Εσωτερικών είναι αυτό που εμμέσως πλην σαφώς μας είπε η Τρόικα, πως η αξία της φορολογίας ακίνητης ιδιοκτησίας δεν αντανακλά ορθά την αγοραία αξία του ακινήτου και πως η εκτίμηση αυτή γίνεται μόνο για σκοπούς φορολογίας, με άλλα λόγια για να εισπράξουμε και να κλείσουμε καμιά τρύπα. Προβλέπω πως οι ενστάσεις θα είναι τόσες πολλές, που το σύστημα στο Κτηματολόγιο θα μπλοκάρει. Θα έχει τεράστιο ενδιαφέρον να μας βρει η ημερομηνία πληρωμής και να μην έχουν εξεταστεί ακόμα ούτε οι μισές από τις ενστάσεις.

«Μία σημαντική συνιστώσα στον χάρτινο πύργο που δημιουργήσαμε με τα ακίνητα είναι και αυτή των εκτιμήσεων. Τόσο οι διαπλεκόμενοι υπάλληλοι του κράτους όσο και οι αδειούχοι εκτιμητές φύσηξαν με όλη τους δύναμη στη δημιουργία της φούσκας»

Μία σημαντική συνιστώσα στον χάρτινο πύργο που δημιουργήσαμε στην Κύπρο με τα ακίνητα είναι και αυτή των εκτιμήσεων. Τόσο οι διαπλεκόμενοι υπάλληλοι του κράτους όσο και οι αδειούχοι εκτιμητές, που δεν ξεπερνούν του 100 ανά την Κύπρο, φύσηξαν με όλη τους δύναμη στη δημιουργία της φούσκας. Όταν, την εποχή που περνούσες έξω από την τράπεζα και έφευγες με δάνειο, οι εκτιμητές έλεγαν έναν νούμερο για εκτίμηση, που σου μεγιστοποιούσε από τη μία το δάνειο και σου φούσκωνε από την άλλη τα στήθη με μια επίπλαστη περηφάνια για την αξία του σπιτιού που θα έκτιζες, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα ερχόταν μια μέρα που θα συζητούσαν για την εκποίηση αυτού του ίδιου σπιτιού.

Ας πάρουμε, για χάριν συζήτησης, ως δεδομένο, ότι καμία πρώτη κατοικία δεν θα εκποιηθεί. Ότι οι πρόνοιες των νομοθετημάτων που θα περάσουν αυτή τη βδομάδα από τη βουλή, θα είναι τέτοιες, που θα ανοίξουν το απαιτούμενο κοινωνικό δίχτυ για να προστατεύσουν όλους όσοι έχουν ανάγκη προστασίας, ώστε κανείς να μη μείνει στον δρόμο. Τι μας μένει; Μας μένει η μεγάλη πλειοψηφία των μη εξυπηρετούμενων δανείων που αφορούν ακίνητα, αλλά όχι τις πρώτες κατοικίες. Αν λοιπόν σε αυτή την άσκηση, οι εκποιήσεις αποπειραθούν να γίνουν με τις τιμές των εκτιμήσεων του κτηματολογίου, αφενός οι τράπεζες δεν θα προχωρούν σε εκποιήσεις, αφού οι εκτιμήσεις είναι υπερδιογκωμένες, και αφετέρου η φούσκα των ακινήτων δεν θα ξεφουσκώσει.

Από την άλλη, αν αγνοηθούν πλήρως αυτές οι εκτιμήσεις, και με την πρόνοια του νομοσχεδίου, θα γίνονται δύο εκτιμήσεις, από δύο ανεξάρτητους εκτιμητές, που δεν θα μιλούν μεταξύ τους, προφανώς και οι αξίες θα είναι πολύ πιο κάτω από την αξία που «πιάνει» σήμερα ένα ακίνητο, η φούσκα μάλλον θα σκάσει και οι τράπεζες θα πάρουν το ζητούμενο, λεφτά από τις πωλήσεις.

Σε λίγους μήνες λοιπόν, θα έχουμε δύο εκτιμήσεις για αρκετά ακίνητα. Μία από το κτηματολόγιο για σκοπούς φορολογίας, που θα είναι υπερδιογκωμένη, και μία δεύτερη για σκοπούς εκποίησης που θα είναι υποτιμημένη. Χρυσή συνταγή δεν υπάρχει. Το κτηματολόγιο πέταξε στα σκουπίδια την ευκαιρία που είχε να καταστεί ένας σημαντικός παίκτης στην όλη ιστορία. Ως εκ τούτου, ο ρόλος των εκτιμητών γίνεται ακόμα πιο καίριος. Ελπίζω, λοιπόν, να φανούν σοβαροί για πρώτη ίσως φορά και να καταλάβουν πως από το πώς θα διαχειριστούν το θέμα διακυβεύονται πολλά περισσότερα από μία εκτίμηση που να βολεύει τον εκάστοτε δανειστή της υπό εκποίηση περιουσίας. Διακυβεύεται μαζί με τόσα άλλα και το μέλλον της επόμενης γενιάς τουλάχιστον. Αν θα έχουν δικαίωμα στο όνειρο της ιδιοκατοίκησης ή όχι. Αν θα σκάσουν τη φούσκα που και αυτοί δημιούργησαν, συμβάλλοντας δημιουργικά στην περιβόητη ανάπτυξη και διώχνοντας ταυτόχρονα και τη ρετσινιά που κουβαλούν.